لطفا صبر کنید
وجود لخته خون در سینوسهای سیاهرگی سخت شامه را چه می گویند؟
این عارضه تا چه حد جدی تلقی می‌شود؟
ترومبوز سینوس وریدی مغزی همان لخته خونی است که در قسمت سینوسهای سیاهرگی سخت شامه نمایان می‌گردد. اگر درمان به موقع صورت نگیرد و پشت گوش انداخته شود باید منتظر عواقبی همچون بروز خونریزی مغزی باشیم. سینوسهای سیاهرگی مغز وظیفه تخلیه مایعات و یا خون را از بافت مغزی بر عهده دارند که خب طبیعتا ایجاد لخته خون در این قسمت سبب جمع شدن مایعات در مغز شده و فشار خون بالای مغزی (افزایش فشار درون جمجمه‌ای) را ایجاد خواهد کرد. اگر سردرد شدید یا بینایی غیرطبیعی را تجربه کردید؛ بدانید که میتواند نشانه‌ای از بروز این عارضه باشد. درمان ترومبوز مغزی معمولا شامل داروهای ضد لخته خون، جراحی برای خارج کردن آن و… است. در ادامه مبحث با ما همراه باشید تا از علل، علائم، راه‌های پیشگیری و درمان ترومبوز سینوس وریدی مغزی آگاه شوید.
ترومبوز سینوس وریدی مغزی (CVST) یک بیماری نادر اما جدی است که در آن لخته خون (ترومبوس) در سینوسهای وریدی مغزی ایجاد می‌شود. سینوسهای وریدی مغزی وظیفه دارند خون را از مغز به سمت قلب هدایت کنند. زمانی که یک لخته خون در این سینوسها شکل می‌گیرد، میتواند باعث انسداد جریان خون شده و فشار در مغز افزایش یابد، که در نهایت منجر به سکته مغزی، خونریزی مغزی یا حتی مرگ شود. به دلیل نادر بودن این بیماری، بسیاری از افراد حتی از وجود آن اطلاعی نیز ندارند و ممکن است علائم آن با سایر بیماری‌ها اشتباه گرفته شود.
ترومبوز سینوس وریدی مغزی میتواند در هر فردی رخ دهد، اما برخی عوامل خطر وجود دارند که میتوانند احتمال ابتلا به این بیماری را در افراد مختلف افزایش دهند. این عوامل شامل:
برخی از اختلالات ژنتیکی مانند کمبود پروتئین C (نوعی پروتئین که در کبد ساخته می‌شود)، پروتئین S، یا آنتی ترومبین، احتمال لخته شدن خون را افزایش می‌دهند. این اختلالات در واقع میتوانند باعث ایجاد لخته‌های خون در سینوسهای مغزی شوند.
عفونتهای مغزی، مانند مننژیت یا سینوزیت شدید، میتوانند باعث التهاب و ایجاد لخته خون در سینوسها شوند.
در دوران بارداری و پس از آن، تغییرات هورمونی میتواند منجر به افزایش خطر ترومبوز سینوس وریدی مغزی شود. همچنین، استفاده از داروهای ضدبارداری خوراکی یا هورموندرمانی نیز این خطر را افزایش میدهد.
ضربه شدید به سر یا جراحیهای قبلی بر روی مغز نیز میتواند زمینهساز تشکیل لخته خون در سینوسهای مغزی باشد.
برخی بیماریهای قلبی مانند؛ نارسایی قلبی و همچنین بیماریهای متابولیک مثل دیابت میتوانند به افزایش خطر ترومبوز سینوس وریدی مغزی منجر شوند.
چاقی، مصرف سیگار، بیماریهای خودایمنی، و سابقه سکته مغزی نیز از دیگر عوامل خطر به شمار میآیند.
علائم این بیماری به طور گسترده‌ای متنوع هستند و ممکن است به سرعت ظاهر شوند یا به تدریج افزایش یابند. شایعترین علائم عبارتند از:
- سردرد شدید و مداوم: سردرد یکی از اولین و رایج‌ترین علائم ترومبوز سینوس وریدی مغزی است. این سردرد معمولاً به شدت افزایش می‌یابد و به داروهای مسکن معمولی پاسخ نمی‌دهد. در صورت بروز علائمی مانند سردرد و سرگیجه شدید فورا با اورژانس تماس بگیرید.
- اختلالات بینایی: تورم در مغز میتواند منجر به فشار بر عصب بینایی شده و باعث تاری دید، دوبینی یا از دست دادن موقت بینایی شود.
- صرع: در برخی از افراد، ترومبوز سینوس وریدی مغزی میتواند منجر به تشنج یا صرع شود.
- ضعف یا فلج یک طرف بدن: انسداد جریان خون در مغز میتواند منجر به ضعف یا فلج یک طرف بدن شود.
- علائم عصبی دیگر: بی‌حسی اندام‌ها، مشکلات صحبت کردن، سردرگمی و کاهش سطح هوشیاری از دیگر علائم ممکن هستند.
بله. با اینکه ترومبوز سینوس وریدی مغزی نوعی بیماری نادر می‌باشد اما باید توجه داشت که این عارضه بسیار جدی است؛ زیرا در آن لخته خون در سینوسهای وریدی مغزی ایجاد می‌گردد و در صورت عدم درمان فرد دچار سکته مغزی خواهد شد.
تشخیص ترومبوز سینوس وریدی مغزی معمولاً از طریق معاینه بالینی و آزمایش‌های تصویربرداری انجام می‌شود. متخصصان امکان دارد تا از این روش‌ها برای دقت و اطمینان از تشخیص استفاده کنند:
- سی‌تی‌اسکن (CT Scan): این روش تصویربرداری میتواند تغییرات در مغز را نشان دهد و به تشخیص خونریزی یا سایر مشکلات کمک کند.
- ام‌آرآی (MRI): ام‌آرآی با استفاده از تصاویر دقیق‌تر میتواند وجود لخته خون در سینوسهای مغزی را تشخیص دهد.
- آنژیوگرافی مغزی: این آزمایش به پزشک این امکان را میدهد که از طریق تزریق رنگ به رگ‌های خونی، جریان خون در مغز را مشاهده کند.
- آزمایش خون: گاهی اوقات، پزشک آزمایش‌های خون برای شناسایی عوامل ژنتیکی و اختلالات انعقادی تجویز می‌کند.
درمان ترومبوز سینوس وریدی مغزی باید به سرعت آغاز شود تا از آسیب‌های جدی جلوگیری گردد. درمانها میتوانند شامل داروها، روش‌های جراحی و همچنین توانبخشی باشند.
🔵️ داروهای رقیق‌کننده خون (آنتی‌کوآگولانت‌ها): داروهایی مانند هپارین یا وارفارین برای جلوگیری از گسترش و بزرگتر شدن لخته خون و یا ایجاد لخته‌های جدید استفاده میشوند.
- داروهای ضد لخته (آنتی‌کوآگولانت) و داروهای ضد پلاکت چه کاری انجام می‌دهند؟
این داروها با تداخل در فعالیت پروتئین‌هایی که باعث لخته شدن خون میشوند، از تشکیل لخته خون جلوگیری می‌کنند. به عبارت ساده‌تر، این داروها جلوی چسبیدن سلول‌های خونی به هم و تشکیل لخته را می‌گیرند.
🔵️ آنتی‌پلاکت‌ها: این داروها از چسبیدن پلاکت‌ها به یکدیگر جلوگیری می‌کنند. به عبارتی دیگر این داروها (مثل آسپرین) مانع از چسبیدن پلاکت‌ها به هم میشوند. پلاکت‌ها سلول‌های کوچکی هستند که در تشکیل لخته خون نقش دارند. با جلوگیری از چسبیدن پلاکت‌ها، خطر تشکیل لخته کمتر می‌شود.
شایعترین عارضه جانبی این داروها، خونریزی است. چون این داروها مانع از لخته شدن خون میشوند، ممکن است در برخی افراد باعث خونریزی بیشتر شوند.
نکته:
+ هر دو نوع دارو، ضد لخته و ضد پلاکت، برای جلوگیری از تشکیل لخته خون استفاده میشوند. اما مکانیسم عمل آن‌ها متفاوت است. عارضه جانبی شایع هر دو نوع دارو هم خونریزی است.
+ استفاده از این داروها باید تحت نظر جراح مغز و اعصاب باشد و خودسرانه نباید آن‌ها را مصرف کرد.
در برخی موارد، ممکن است از داروهای ترومبولیتیک برای حل کردن لخته‌های خون استفاده شود.
در موارد شدید، جراحی ممکن است برای حذف لخته خون یا کاهش فشار بر مغز مورد نیاز باشد.
پس از درمان اولیه، بیمار ممکن است به درمانهای توانبخشی نیز نیاز داشته باشد. این درمانها شامل فیزیوتراپی، گفتاردرمانی و توانبخشی شناختی است که برای بازگشت عملکرد مغزی و کاهش علائم عصبی به کار میروند.
پیشگیری از ترومبوز سینوس وریدی مغزی شامل شناسایی و مدیریت عوامل خطر است. برای افرادی که دارای اختلالات انعقادی هستند یا در معرض خطر بیماریهای قلبی یا دیابت قرار دارند، ویزیت منظم پزشکی و مصرف داروهای رقیق‌کننده خون ممکن است لازم باشد. همچنین، کنترل وزن، اجتناب از مصرف سیگار و اصلاح رژیم غذایی از دیگر اقداماتی است که میتواند به کاهش خطر کمک کند.
نتیجه‌گیری
ترومبوز سینوس وریدی مغزی یک بیماری نادر اما بسیار جدی است که میتواند منجر به سکته مغزی یا آسیب‌های شدید مغزی شود. تشخیص زودهنگام و درمان فوری این بیماری از اهمیت بالایی برخوردار است. با توجه به پیچیدگی و علائم متنوع آن، آگاهی از علائم اولیه و مراجعه سریع به پزشک میتواند به جلوگیری از عوارض جدی کمک کند. همچنین، با پیشگیری از عوامل خطر و توجه به سلامت عمومی، می‌توان از بروز این بیماری در بسیاری از موارد جلوگیری کرد.