دکتر محمد حسین میربلوک

اگر مغز را شبیه به یک مرکز فرماندهی بزرگ با بزرگراه های مختلف در نظر بگیریم؛ آنژیوگرافی مغز امکان دست یافتن و رصد کردن تک تک این راه ها را به ما می دهد.
اگر علائمی مانند سر دردهای شدید، اختلالات بینایی و یا دیگر علائم را داشته باشید؛ جراح مغز و اعصاب برای یافتن علت آن و همچنین بررسی بیماری های مغزی آنژیوگرافی را برای فرد تجویز می کند. 

آنژیوگرافی مغز چیست

آنژیوگرافی مغزی روشی است که با تزریق یک ماده رنگی خاص به رگ‌های خونی مغز و سپس گرفتن عک س‌های اشعه ایکس، به پزشکان کمک می‌ کند تا رگ‌ های مغز را به طور دقیق ببینند. همانطور که گفتیم، این کار مثل این است که یک نقشه دقیق از بزرگراه‌ های مغز تهیه کنیم.
با استفاده از این روش، پزشکان می‌توانند بیماری‌ هایی مانند آنوریسم مغزی (گشاد شدن رگ)، ناهنجاری‌ های مادرزادی رگ‌ ها و تنگ شدن یا بسته شدن رگ‌ ها را تشخیص دهند. این اطلاعات به پزشکان اجازه می‌ دهد تا بهترین روش درمان را برای بیمار انتخاب کنند. گاهی اوقات، این درمان‌ ها شامل جراحی یا روش‌ های کمتر تهاجمی برای باز کردن رگ‌ ها و بهبود جریان خون در مغز می‌ شود.

+ اگر بخواهیم خلاصه بگوییم، آنژیوگرافی مغزی ابزاری مهم برای تشخیص و درمان بیماری‌ های رگ‌ های خونی مغز است و به پزشکان کمک می‌ کند تا زندگی بیماران را بهبود بخشند.

کاربرد آنژیوگرافی مغز

چه زمانی به آنژیوگرافی مغز نیاز داریم؟
آنژیوگرافی مغز، آزمایشی است که به پزشکان کمک می‌کند تا مشکلات مربوط به رگ‌های خونی مغز را تشخیص دهند. این آزمایش برای بررسی بیماری‌هایی مانند:
🔹️آنوریسم: برآمدگی در دیواره رگ خونی
🔹️تنگ شدن رگ‌ ها: باریک شدن رگ‌های خونی
🔹️ناهنجاری‌ های مادرزادی: مشکلات رگ‌های خونی از بدو تولد
🔹️التهاب رگ‌ ها: تورم و التهاب رگ‌های خونی
🔹️تومورهای مغزی: رشد غیر طبیعی در مغز
🔹️لخته شدن خون: ایجاد لخته در رگ‌های خونی
🔹️پارگی رگ‌ ها: پاره شدن دیواره رگ خونی

همچنین، اگر علائمی مانند:
🔹️سکته مغزی
🔹️سردردهای شدید و مکرر
🔹️فراموشی
🔹️لکنت زبان
🔹️سرگیجه
🔹️تاری دید یا دوبینی
🔹️بی‌ حسی یا ضعف در اندام‌ ها
🔹️عدم تعادل
را تجربه می‌ کنید، ممکن است پزشک آنژیوگرافی مغز را برای شما تجویز کند.
به طور خلاصه، آنژیوگرافی مغز یک ابزار تشخیصی مهم است که به پزشکان کمک می‌ کند تا علت بسیاری از مشکلات مربوط به مغز و رگ‌ های خونی را شناسایی کرده و درمان مناسب را آغاز کنند.

مراقبت قبل از آنژیوگرافی مغز

قبل از انجام آنژیوگرافی مغز، بهتر است برای اطمینان کامل از پزشک خود راهنمایی بگیرید. زیرا بسته به شرایط خاصی که دارید، ممکن است دستورالعمل‌های متفاوتی به شما داده شود. به طور کلی، نکات زیر را پیش از انجام این آزمایش در نظر داشته باشید:

توجه: این‌ موارد تنها نکات کلی هستند و ممکن است برای هر فردی متفاوت باشد. برای کسب اطلاعات دقیق‌ تر، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.

نحوه انجام آنژیوگرافی مغز 

بعد از اینکه به یک کلینیک مغز و اعصاب معتبر مراجعه کردید، برای انجام آنژیوگرافی مغز آماده می‌ شوید.
قبل از شروع:
- داشتن آرامش: برای راحتی بیشتر، داروی آرام‌ بخش دریافت می‌ کنید. کودکان نیز تحت بیهوشی عمومی قرار می‌ گیرند.
- ثابت نگه داشتن سر: برای گرفتن تصاویر دقیق، سر شما با بندهایی ثابت می‌ شود تا هیچ حرکتی حین انجام آزمایش نداشته باشد.

مراحل انجام آنژیوگرافی مغز

- دسترسی به رگ: بخشی از کشاله ران شما ضدعفونی می‌شود. سپس یک لوله نازک (کاتتر) را از طریق رگ کشاله ران وارد بدن می‌ کنند تا به رگ کاروتید در گردن برسد. این رگ خون را به مغز می‌رساند.
- تزریق ماده حاجب: از طریق این لوله، ماده رنگی خاصی (ماده حاجب) به داخل رگ‌های خونی تزریق می‌شود. ممکن است هنگام تزریق، کمی احساس گرما کنید.
- گرفتن تصاویر: زمانی که ماده حاجب به رگ‌های مغز رسید، چند عکس رادیولوژی از سر و گردن شما گرفته می‌شود. در این مرحله ممکن است از شما خواسته شود که برای چند ثانیه نفس خود را نگه دارید.
- پایان کار: پس از گرفتن تصاویر، لوله را از بدن خارج کرده و محل تزریق را پانسمان می‌ کنند.

بعد از انجام آنژیوگرافی مغز، مدتی را در اتاق ریکاوری استراحت خواهید کرد.
+ استراحت کافی: برای چند ساعت (بین ۲ تا ۶ ساعت) باید بی‌حرکت دراز بکشید و استراحت کنید. بعد از تایید پزشک می‌ توانید به خانه بروید.
+ فعالیت سبک: در هفته اول بعد از عمل، از بلند کردن اجسام سنگین و انجام کارهای سنگین خودداری کنید.
+ توجه به علائم: اگر بعد از عمل هر یک از علائم زیر را تجربه کردید، فوراً به پزشک خود اطلاع دهید:

-علائم سکته مغزی مانند مشکل در صحبت کردن، ضعف یا بی‌حسی در یک سمت بدن، اختلال در بینایی
- قرمزی، تورم یا درد در محل ورود کاتتر
- درد قفسه سینه
- سرگیجه
+ برای بهبودی بهتر، به دستورات پزشک خود عمل کنید و در صورت بروز هرگونه مشکل، با او تماس بگیرید.

عوارض بعد از آنژیوگرافی مغز

آنژیوگرافی مغزی، روشی دقیق برای بررسی رگ‌های خونی مغز است که به پزشکان کمک می‌کند تا بیماری‌ها را تشخیص دهند و درمان مناسب را انتخاب کنند. با این حال، مانند هر عمل پزشکی دیگری، این روش نیز ممکن است با برخی عوارض همراه باشد.
- کبودی و درد در محل ورود سوزن: این عارضه مانند هر تزریق دیگری طبیعی است و معمولاً به سرعت بهبود می‌یابد.
- سردرد: برخی افراد پس از آنژیوگرافی ممکن است سردرد خفیفی را تجربه کنند که این مورد با مصرف مسکن‌های ساده برطرف می‌شود.

- احساس خستگی: پس از هر عمل، احساس خستگی طبیعی است و با استراحت برطرف می‌شود.
عوارض نادرتر که نیاز به مراقبت پزشکی دارند:
- واکنش آلرژیک به ماده حاجب: در موارد نادر، ممکن است بدن به ماده حاجب تزریقی واکنش نشان دهد.
- خونریزی
- لخته شدن خون: تشکیل لخته خون در رگ‌های خونی، اگرچه نادر است، اما بسیار جدی بوده و نیاز به درمان فوری دارد.
- آسیب به رگ‌های خونی: در موارد بسیار کمی، امکان دارد تا کاتری که برای انجام آنژیوگرافی استفاده می‌شود، به رگ‌های خونی آسیب برساند.

سردرد بعد از آنژیوگرافی مغز

یکی از عوارض شایع پس از آنژیوگرافی مغز، سردرد است. این سردرد معمولاً به دلیل تزریق ماده حاجب و برخی تغییرات در عروق خونی رخ می‌دهد. مدت زمان سردرد ناشی از آنژیوگرافی معمولاً موقتی بوده و طی 72 ساعت برطرف می‌شود.
راه‌های کاهش سردرد نیز موارد زیر است:
🔵️ مصرف مسکن: برای تسکین درد می‌توانید از مسکن‌هایی مانند استامینوفن استفاده کنید.
🔵️ نوشیدن آب فراوان: نوشیدن آب به بدن کمک می‌کند تا ماده حاجب را سریع‌تر دفع کرده و علائمی مانند سردرد را کاهش دهد. در طول آنژیوگرافی، ماده حاجبی برای بهتر دیده شدن رگ‌های خونی تزریق می‌شود. نوشیدن آب فراوان به بدن کمک می‌کند تا این ماده را از طریق ادرار دفع کند و از بروز عوارض جانبی مانند سردرد پیشگیری کند

آیا آنژیو مغز خطرناک است

آنژیوگرافی مغز، روشی دقیق برای بررسی رگ‌های خونی مغز است که به پزشکان کمک می‌کند تا بیماری‌هایی مانند انسداد رگ‌ها، تومورها و آنوریسم را تشخیص دهند. با این حال، مانند هر عمل پزشکی دیگری، این روش نیز با برخی خطرات همراه است.
خطرات احتمالی آنژیوگرافی مغز همانطور که قبلا هم نیز به آن اشاره کردیم موارد زیر می باشد:
- واکنش آلرژیک به ماده حاجب: ماده حاجبی که برای بهتر دیده شدن رگ‌ها استفاده می‌شود، ممکن است در برخی افراد باعث واکنش آلرژیک شود. این واکنش می‌تواند خفیف مانند خارش یا کهیر، یا شدیدتر مانند مشکل در تنفس باشد.

- خونریزی: در محل ورود کاتتر، ممکن است خونریزی جزئی رخ دهد که معمولاً با فشار مستقیم کنترل می‌شود.
- لخته شدن خون: در موارد بسیار نادر، ممکن است لخته خون در محل ورود کاتتر یا در رگ‌های خونی ایجاد شود که می‌تواند خطر سکته مغزی را افزایش دهد.
- آسیب به رگ‌های خونی- سکته مغزی: اگرچه بسیار نادر است، اما ممکن است در اثر این روش، لخته خونی ایجاد شود که به مغز رفته و باعث سکته مغزی شود.

نتیجه گیری
آنژیوگرافی مغز روشی است که با استفاده از اشعه ایکس و ماده حاجب، تصاویری دقیق از رگ‌ های خونی مغز تهیه می‌ کند. این روش برای تشخیص و درمان بیماری‌ های مختلف مغز، مانند تومور، خونریزی و انسداد رگ‌ها، استفاده می‌ شود. آنژیوگرافی مغز، یک ابزار تشخیصی مهم است که سبب می شود تا مشکلات رگ‌ های خونی مغز را شناسایی کنیم و درمان مناسب را آغاز کنیم. اگر نگران سلامت مغز خود هستید، با جراح مغز و اعصاب خود مشورت کنید.