لطفا صبر کنید
جایی در دل مغز جایی که افکار شکل می گیرند، گاهی اوقات کیسه های کوچکی از مایع به نام کیست کلوئید مغز پدیدار می شوند. این کیست ها، مانند مهمانان ناخوانده‌ای، می توانند عملکرد مغز را بر هم بزنند. اما این مهمانان ناشناس یا همان کیست های کلوئیدی مغز، چه هستند و چگونه به مغز نفوذ می کنند؟
کیست های کلوئیدی گاهی اوقات موج هایی از سردرد، سرگیجه و اختلالات بینایی را ایجاد می کنند.
در این مقاله، با هم خواهیم دید که کیست های کلوئیدی چگونه شکل می گیرند، چه علائمی دارند و چگونه می توانند تشخیص داده و درمان شوند.
کیست کلوئیدی مغز در واقع نوعی تومور مغزی می باشد که بسیار نادر بوده و در حدود 3 نفر از هر یک میلیون نفر رخ می دهد. این کیست ها در بخش های پر از مایع مغز به نام بطن ها قرار می گیرند و خوشبختانه خوش خیم یا غیرسرطانی هستند. اما به خاطر داشته باشید که هیچوقت خوش خیم بودن به معنای بی ضرر بودن آنان نیست. بی شک حضور این عوامل خارجی در مرکز یادگیری و عملکرد بدن، یعنی مغز می تواند مشکل ساز شود. در صورت مشاهده و تشخیص کیست کلوئید مغز حتما به جراح مغز و اعصاب مراجعه نمائید.
☑️ کیست های کلوئیدی دارای یک لایه نازک خارجی و مرکزی پر از مایع غلیظ هستند. رشد این کیست ها، میتواند جریان مایع مغزی نخاعی (CSF) را مسدود کند. این مسدود شدن منجر به تجمع بیش از حد CSF در مغز شده و حالتی به نام هیدروسفالی را ایجاد می کند. هیدروسفالی می تواند مشکلات متعددی از جمله سردرد، اختلالات حافظه و حتی کما را به همراه خود داشته باشد. علاوه بر این، کیست های کلوئیدی می توانند به ساختارهای مغزی که مسئول پردازش حافظه فرد هستند فشار وارد کرده و عملکرد آن ها را مختل سازند.
چرا کیست کلوئیدی ایجاد می‌شود؟
تاکنون دلیل قطعی برای شکل گیری کیست های کلوئیدی مغزی کشف نشده است. با این حال، دانشمندان بر این باورند که این کیست ها در دوران جنینی و در حین رشد سیستم عصبی مرکزی شکل می گیرند. هیچ عامل ارثی یا محیطی خاصی تاکنون به عنوان علت اصلی این بیماری شناخته نشده است.
علائم کیست کلوئید مغز
شاید جالب باشد اما بسیاری از افراد مبتلا به کیست کلوئیدی، هیچ علامت مشخصی را تجربه نمی کنند، به‌خصوص اگر اندازه کیست کوچک باشد. با بزرگ‌تر شدن کیست، علائم مختلفی ممکن است بروز کند که بسته به محل دقیق کیست در مغز، متفاوت است. برخی از علائم شایع عبارت‌اند از:
- تغییرات رفتاری: تغییراتی در خلق و خو، شخصیت یا رفتار فرد
درد مداوم یا متناوب در ناحیه سر
فراموشی، مشکل در یادگیری اطلاعات جدید
دوره های کوتاه از دست دادن هوشیاری که در موارد شدید میتواند منجر به کما شود.
اگر کیست کلوئیدی باعث ایجاد هیدروسفالی (تجمع مایع مغزی نخاعی) شود، علائم زیر نیز ممکن است مشاهده شود:
🔹️ سرگیجه و گیجی: احساس سبکی سر یا عدم تعادل
🔹️ دید دوگانه: دیدن تصاویر دوگانه
🔹️ خستگی مفرط: احساس خستگی و بی‌حالی مداوم
🔹️ مشکل در راه رفتن: لنگیدن یا عدم هماهنگی در حرکت
+ در موارد نادر و شدید، کیست‌های کلوئیدی ممکن است باعث مرگ ناگهانی شوند.
+ توجه: این‌ها تنها برخی از علائم احتمالی کیست‌های کلوئیدی هستند و هر فرد ممکن است علائم متفاوتی را تجربه کند. در صورت مشاهده هر یک از این علائم، مهم است که به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص دقیق و درمان مناسب انجام شود.
🔍️ اغلب، کیست های کلوئیدی مغزی به طور اتفاقی و در حین انجام تصویربرداری‌های پزشکی برای بررسی مشکلات دیگری کشف می‌شوند. اما اگر فردی علائمی مانند سردرد، مشکلات حافظه یا تغییرات رفتاری را تجربه کند، پزشک ممکن است به وجود تومور مغزی شک کند و درخواست انجام آزمایش‌های تصویربرداری را بدهد.
پس از تایید وجود تومور مغزی، بیمار به یک جراح مغز و اعصاب ارجاع داده می‌شود. جراح با بررسی دقیق سابقه پزشکی بیمار و انجام معاینات عصبی، اطلاعات بیشتری در مورد وضعیت بیمار به دست می‌آورد.
آزمایش‌های تصویربرداری نقش بسیار مهمی در تشخیص و بررسی رشد کیست دارند.
🔍️ توموگرافی کامپیوتری (CT): در این روش از اشعه ایکس برای ایجاد تصاویری از مغز استفاده می‌شود.
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI): این روش از میدان‌های مغناطیسی برای ایجاد تصاویر بسیار دقیق از مغز استفاده می‌کند.
گاهی اوقات برای بهتر دیده شدن جزئیات کیست، از ماده حاجب (کنتراست) استفاده می شود. این ماده به صورت تزریقی وارد بدن شده و به برجسته تر شدن برخی از ساختارهای مغز در تصاویر کمک می‌کند.
به طور خلاصه، تشخیص کیست های کلوئیدی معمولاً با استفاده از آزمایش‌های تصویربرداری مانند CT و MRI انجام می شود. این آزمایش‌ها به پزشک کمک می کنند تا اندازه، شکل و محل دقیق کیست را مشخص کند و تصمیمات درمانی مناسب را اتخاذ کند.
☑️ کیست کلوئیدی اگر درمان نشود، میتواند خطرات جدی برای سلامتی داشته باشد. به همین دلیل، جراحی معمولاً بهترین گزینه درمانی برای این نوع کیست‌ها است.
چرا جراحی؟ جراحی به این دلیل ضروری است که کیست کلوئیدی با رشد خود میتواند به بافت‌های مغزی اطراف فشار وارد کرده و عملکرد آن‌ها را مختل کند. همچنین، این کیست‌ها می‌توانند باعث ایجاد هیدروسفالی شوند که در آن مایع مغزی نخاعی در مغز تجمع پیدا می‌کند.
+ کیست‌های کلوئیدی معمولاً در عمق مغز قرار دارند و دسترسی به آن‌ها برای جراح دشوار است. به همین دلیل، جراحان مغز و اعصاب از روش‌های خاصی برای برداشتن این کیست ها استفاده می‌کنند.
روش های جراحی کیست کلوئیدی
+ جراحی آندوسکوپی: در این روش، جراح از یک لوله نازک حاوی ابزارهای جراحی کوچک برای دسترسی به کیست استفاده می‌کند. این روش به جراح اجازه می‌دهد تا با ایجاد برش‌های کوچک‌تر، به کیست برسد.
+ جراحی میکروسکوپی: در این روش، جراح از یک میکروسکوپ برای بزرگنمایی ناحیه عمل استفاده می‌کند و با دقت بیشتری کیست را برداشته می‌شود.
درمان هیدروسفالی
اگر کیست کلوئیدی باعث ایجاد هیدروسفالی شده باشد، علاوه بر برداشتن کیست، جراح ممکن است یک لوله (شانت) در مغز قرار دهد. این لوله مایع مغزی نخاعی اضافی را به قسمت دیگری از بدن هدایت کرده و فشار داخل مغز را کاهش می‌دهد. به طور خلاصه، جراحی معمولاً بهترین روش برای درمان کیست‌های کلوئیدی است. با استفاده از روش‌های جراحی مدرن مانند آندوسکوپی و میکروسکوپی، جراحان می‌توانند با دقت و ایمنی بیشتری کیست‌ها را برداشته و از بروز عوارض جلوگیری کنند.
در آخر
کیست مغزی کلوئیدی یک کیسه پر از مایع است که معمولاً در بطن سوم مغز تشکیل می‌شود و خوش‌خیم است. اگرچه بسیاری از افراد با داشتن این کیست هیچ علامتی را تجربه نمی‌کنند، اما در برخی موارد میتواند علائمی ایجاد کند.
علائم رایج کیست مغزی کلوئیدی عبارتند از: سردرد، اختلال بینایی، مشکلات تعادلی، مشکلات حافظه و تمرکز، تهوع و استفراغ، تغییرات شخصیتی، تشنج و...
☑️ این علائم زمانی بروز می کنند که کیست به اندازه ای بزرگ شود که به بافت های اطراف فشار وارد کند یا جریان مایع مغزی نخاعی را مسدود کند. این فشار میتواند باعث ایجاد علائم مختلفی شود که در بالا ذکر شد.
توجه: مهم است بدانید که این علائم ممکن است ناشی از سایر شرایط پزشکی نیز باشند. بنابراین، اگر هر یک از این علائم را تجربه می‌کنید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص دقیق و درمان مناسب را دریافت کنید.
برگرفته از: https://www.rwjbh.org
یکی از انواع جراحی های کیست کلوئید، روش کم تهاجمی می باشد. در این روش جراح سوراخ کوچکی در سر ایجاد می کند و سپس ابزار های مرتبط را برای درمان کیست وارد بافت مغزی می کند. برای اطلاعات بیشتر به متن مقاله مراجعه کنید.
در یکسری از افراد حتی بعد از درمان احتمال بروز مجدد کیست کلوئیدی وجود دارد. شرایط عود مجدد کیست کلوئید در افراد مختلف متفاوت است؛ مثلا اگر درمان جراحی باشد، احتمال عود مجدد کمتر خواهد بود. این مورد به شرایط فردی نیز وابسته است؛ مثلا بعضی از افراد به طور طبیعی مستعد این کیست ها هستند.
خیر. کیست های کلوئیدی جزو کیست های خوش خیم می باشند و تنها عدم درمان به موقع آن ها است که خطرناک می باشد.
بله در بعضی مواقع کیست کلوئیدی باعث ایجاد هیدروسفالی (تجمع مایع مغزی نخاعی) می شود.