دکتر محمد حسین میربلوک

آنژیوگرافی نخاعی، همچون سفری ماجراجویانه به اعماق رگ‌ های حیات است. در این سفر، با کمک پرتوهای ایکس و رنگی، پزشکان به اعماق ستون فقرات نفوذ می‌ کنند تا اختلالات پنهان رگ‌ های خونی را آشکار سازند.
رگ های خونی در طول بدن حرکت کرده و خون را به سراسر بدن می رسانند اما در این مسیر گاهی سدها و موانعی ایجاد می‌ شود، شکاف‌هایی پدید می‌ آید یا مسیر جریان آب تغییر می‌کند. آنژیوگرافی نخاعی، نقش راداری را ایفا می‌ کند تا این سدها و شکاف‌ ها را شناسایی کرده و مسیر جریان خون را به دقت بررسی نماید. درباره کاربرد مهم آنژیوگرافی مغزی بخوانید.

آنژیوگرافی نخاعی چیست

آنژیوگرافی نخاعی یک روش تشخیصی پزشکی است که از رنگ کنتراست و اشعه ایکس با مقدار پایین برای بررسی دقیق رگ‌ های خونی اطراف ستون فقرات و نخاع استفاده می‌ کند. این آزمایش توسط پزشکان متخصصی به نام نورو آنژیوگرافی انجام می‌ شود.
رنگ کنتراست به آرامی از طریق یک کاتتر در کشاله ران وارد می‌ شود، به شریانی که به ستون فقرات یا نخاع خون رسانی می‌ کند، تزریق می‌ شود. در انتها با پر شدن شریان‌ ها و وریدها از رنگ کنتراست، رگ ها در اشعه ایکس نمایان شده و تصویری واضح ارائه می‌ دهد که به متخصصان اجازه می‌ دهد مشکلات زیر را شناسایی کنند:

- تنگ شدن یا انسداد رگ‌های خونی
- شکل غیر طبیعی یا برآمدگی رگ‌ ها
- ناهنجاری‌ های رگ‌ های خونی
- پارگی‌ هایی که باعث خونریزی می‌ شوند.
- سخت شدن و سایر بیماری‌ های رگ‌ های خونی
- تومورهای ستون فقرات یا نخاع

کاربرد آنژیوگرافی نخاعی چیست

چرا به آنژیوگرافی نخاعی نیاز داریم؟
☑️ وقتی علائمی مبهم، آرامش ما را بر هم می‌ زنند: دردهای مبهم در کمر، ضعف عضلانی، بی‌ حسی یا سوزن سوزن شدن اندام‌ ها، همه می‌ توانند نشانه‌ ای از اختلال در جریان خون نخاع باشند.
☑️ وقتی تصویربرداری‌ های دیگر، پاسخگوی سوالات ما نیستند: گاهی اوقات، MRI یا CT اسکن نمی‌ توانند به اندازه کافی جزئیات را نشان دهند. آنژیوگرافی، با دقت بیشتری به رگ‌ های خونی می‌پردازد.
☑️ قبل از عمل جراحی: برای برنامه‌ ریزی دقیق عمل جراحی و ارزیابی ریسک‌ های احتمالی، آنژیوگرافی می‌ تواند اطلاعات ارزشمندی در اختیار جراح قرار دهد.

کاندید آنژیوگرافی نخاعی

 جراح مغز شما امکان دارد تا آنژیوگرافی نخاعی را در صورت مشکوک بودن شما به بیماری‌ ای که بر رگ‌ های خونی اطراف ستون فقرات یا نخاع تاثیر می‌گذارد؛ توصیه کند. این بیماری‌ ها می توانند شامل موارد زیر باشند:
🟡️ ناهنجاری‌ های عروقی نخاعی: مانند فیستول‌ های شریانی-وریدی دوری و ناهنجاری های شریانی-وریدی
🟡️ انواع خاصی از سکته مغزی نخاعی: یک شریان اطراف نخاع ممکن است به دلیل بیماری عروقی تنگ شود. تکه‌ای از پلاک یا لخته خون می‌تواند شریان بیمار را مسدود کرده و خون‌رسانی به بخشی از نخاع را قطع کند.

🟡️ ترومبوز وریدی نخاعی: انسداد در رگی نزدیک به نخاع
🟡️ تومورهای ستون فقرات و نخاع
✔️ آنژیوگرافی نخاعی گاهی اوقات در مواردی استفاده می‌ شود که MRI نمی‌ تواند تصویر واضحی ارائه دهد. نورورادیولوژیست‌ های مداخله‌ ای همچنین امکان دارد تا از آنژیوگرافی نخاعی برای طرح درمان‌ های برخی از بیماری ها، مانند مسدود کردن خون‌ رسانی به توده عروقی (آمبولیزاسیون)، استفاده کنند. بنابراین علاوه بر جنبه تشخیصی، برخی از درمان‌ ها همزمان می‌ توانند با آنژیوگرافی نخاعی انجام شوند، این در حالی است که اشعه ایکس جراح را به سمت عروق آسیب دیده راهنمایی می‌ کند. 

نحوه آنژیوگرافی نخاعی

این روش در اتاقی مخصوص انجام می‌ شود که برای آزمایش‌ های آنژیوگرافی مغز و نخاع طراحی شده است. اتاق آنژیوگرافی مجهز به یک میز احاطه شده توسط دستگاه‌ های اشعه ایکس چرخان و مانیتورها می باشد.

آنژیوگرافی نخاعی معمولاً مراحل زیر را شامل می‌ شود:
🔹️آماده‌ سازی: پس از پوشیدن روپوش و قرار گرفتن راحت روی میز، آنژیوگرافی دارویی را از طریق ورید به شما تزریق می‌ کنند تا بی حس شوید.
🔹️بی‌ حسی موضعی: سپس، در ناحیه کشاله ران به شما داروی بی‌حسی تزریق می‌ شود که ممکن است باعث احساس سوزش مختصری شود.
🔹️قرار دادن کاتتر: پس از بی‌ حس شدن ناحیه، متخصص کاتتر (لوله باریک و انعطاف‌ پذیر) را وارد یکی از شریان‌ های کشاله ران می‌ کند.
🔹️تزریق رنگ کنتراست: پس از قرار دادن کاتتر نزدیک به مناطق مشکوک، مقدار کمی رنگ کنتراست تزریق می‌ شود. ممکن است هنگام حرکت رنگ کنتراست در رگ‌ های خونی، احساس گرما یا سوزش مختصری داشته باشید.
🔹️تصویربرداری: در حالی که رنگ کنتراست از طریق رگ‌ های وریدی و شریانی شما جریان دارد،

آنژیوگراف تصاویر اشعه ایکس از رگ‌ های خونی می‌ گیرد. چندین تزریق رنگ کنتراست برای گرفتن تصاویر از تمام رگ‌ های خونی کوچک نخاع لازم است.
🔹️مشاهده تصاویر: تصاویر ضبط شده و روی صفحاتی نمایش داده می‌ شوند که آنژیوگراف‌ ها در حین انجام عمل آن‌ ها را مشاهده می‌ کنند.
🔹️پایان عمل: در پایان عمل، کاتتر از کشاله ران خارج شده و برای کنترل خونریزی به مدت 15 تا 20 دقیقه فشار به محل برش وارد می‌ شود. همچنین می توان برای جایگزین آن کار، از یک پلاگین کوچک برای بستن محل برش و سوراخ استفاده کنند.
🔹️دوره نقاهت: به اتاق ریکاوری منتقل خواهید شد، جایی که یک پرستار علائم شما را تحت نظر خواهد داشت. در همین حال، پزشکان تصاویر ضبط شده را با دقت بررسی می‌کنند و باید قبل از ترک محل آزمایش، نتیجه را دریافت کنید.

مراقبت بعد از آنژیوگرافی نخاعی

دوران نقاهت پس از آنژیوگرافی نخاعی چگونه است؟
مهم‌ ترین نکته پس از آنژیوگرافی جلوگیری از خونریزی در محل ورود کاتتر است. بهبود این برش زمان می‌برد. اگر پزشکان محل برش را با پلاگین بسته باشند، باید تا سه ساعت دراز کشیده و پای خود را صاف نگه دارید تا از خونریزی جلوگیری کنید. اگر از پلاگین استفاده نشده باشد، این زمان ممکن است طولانی‌تر شود - تا شش ساعت. در موارد نادر ممکن است لازم باشد شب را در بیمارستان بمانید. ممکن است دارویی برای راحتی در طول این مدت استراحت دریافت کنید.

☑️ پس از دوره نقاهت، می‌توانید به خانه بروید یا به اتاق بیمارستان خود برگردید. اگر از مرکز مراقبتی خارج می‌شوید، مطمئن شوید که کسی برای رساندن شما به خانه وجود دارد.
پس از بازگشت به خانه، آب و مایعات فراوان بنوشید تا به دفع رنگ کنتراست از بدن کمک کنید. می‌توانید به رژیم غذایی عادی خود بازگردید. دستورالعمل‌های پزشک خود را در مورد زمان از سرگیری استحمام، ورزش و سایر فعالیت‌های سنگین دنبال کنید. اکثر افراد می‌توانند یک یا دو روز پس از عمل به سر کار بازگردند.
کبودی کوچک در محل برش طبیعی است. ممکن است گاهی متوجه ترشح خفیف یا قطرات خون شوید.

در آخر
آنژیوگرافی نخاعی روش تشخیصی تخصصی می باشد که وقتی تصویربرداری‌ های دیگر، پاسخگو نباشند به کار می رود: گاهی اوقات، MRI یا CT اسکن نمی‌ توانند به اندازه کافی جزئیات را نشان دهند. بنابراین آنژیوگرافی، با دقت بیشتری به بررسی رگ‌ های خونی می‌ پردازد. آنژیوگرافی می تواند؛ ناهنجاری‌ های رگ‌ های خونی اطراف نخاع و ستون فقرات و تنگ شدن یا انسداد رگ‌ های خونی را نشان دهد.