لطفا صبر کنید
آدنوم هیپوفیز چیست؟
آیا تومورهای هیپوفیز خطرناک هستند؟
آدنوم خوش خیم است یا بدخیم؟
خبر خوب این است که اکثر تومورهای هیپوفیز خوش خیم هستند. این بدان معنی است که آن ها سرطان نمی باشند. نام دیگر این تومورهای غیرسرطانی، آدنوم های هیپوفیز است. اکثر آدنوم ها در غده هیپوفیز یا در بافت اطراف آن باقی می‌مانند و رشد آهسته ای دارند. به همین علت نیز معمولاً به قسمت‌های دیگر بدن گسترش نمی یابند.
راهکار های موجود برای درمان آدنوم ها چیست؟ تومورهای هیپوفیز را می توان به چندین روش مختلف درمان کرد. مثلا تومور می تواند با جراحی برداشته شود و یا رشد آن می تواند با داروها یا پرتودرمانی کنترل شود. حتی گاهی اوقات، نیاز است تا سطح هورمون با دارو مدیریت شود. جراح مغز و اعصاب امکان دارد تا ترکیبی از درمان های نام برده شده را برای فرد پیشنهاد کند.
🧠️ غده هیپوفیز که به شکل لوبیای کوچک است در قسمت جمجمه و زیر بافت مغز قرار دارد. اگر بخواهیم مرکز فرماندهی بدن، یعنی مغز را به بقیه غدد درون ریز در بدن برای تولید هورمون ها پیوند دهیم؛ می توانیم این کار را توسط غده هیپوفیز انجام دهیم! تقریبا بیشتر هورمون های بدن توسط هیپوفیز ترشح می شوند.
🧠️ بنابراین به جرات می توان گفت که هیپوفیز کلید عملکرد غده های بدن؛ مثل غدد فوق کلیوی، غده تیروئید و غده های جنسی می باشد. هیپوفیز همچنین مسئول رشد و عملکرد طبیعی غده ها و اندام ها، مثل غده های تیروئید، پستان ها، کلیه ها و… می باشد. پس در نتیجه بروز هرگونه اختلال و مشکل در غده هیپوفیز سبب تولید بیش از حد هورمون و یا کاهش هورمون ها می شود.
حال سوال اینجاست که اگر توموری این غده را دربر بگیرد چه تبعاتی گریبان گیر فرد می شود؟!
📌️ آدنوم با نام پولیپ آدنوماتوز نیز شناخته می شود، آدنوم درواقع تومور کوچکی است که معمولاً بی ضرر بوده و می تواند در قسمت غده ای اندام ها رشد کند، اگر از خود می پرسید کدام اندام ها؟ پاسخ شما موارد زیر می باشد. از جمله این اندام ها عبارتند از:
- روده بزرگ
- غده هیپوفیز
- غده تیروئید
- پستان ها
- کلیه ها
- غدد فوق کلیوی
+ معمولا آدنوم ها به ندرت، در آپاندیس، کبد یا ریه ها ایجاد می شوند.
+ همانطور که قبلا به این موضوع اشاره کردیم؛ خود آدنوم سرطانی نیست، اما از طرفی امکان دارد تا بعضی از آدنوم ها پیش سرطانی باشند و در صورت عدم رسیدگی و برداشتن آن ها از طریق جراحی، در نهایت به سرطان تبدیل شوند. در مراحل بعدی آدنومی که بدخیم شده و سرطانی می شود، به عنوان آدنوکارسینوما شناخته می شود.
تومورهای هیپوفیز درواقع رشد های غیر طبیعی بوده و جزو انواع تومورهای مغزی به شمار می روند که در غده هیپوفیز ایجاد می شوند. غده هیپوفیز اندامی به اندازه نخود می باشد و این غده در پشت بینی در قسمت قاعده مغز قرار دارد.
متاسفانه این تومورها باعث اختلال در تولید هورمون ها خواهند شد؛ زیرا هیپوفیز مرکز فرماندهی برخی از این هورمون ها بوده و آن ها را کنترل می کند. بنابراین با بروز مشکل در هیپوفیز چرخه تولید هورمون ها مختل شده و سبب می شود تا هورمون ها بیشتر و یا کمتر از حد معمول تولید شوند. حتی می توانند باعث شوند غده هیپوفیز هورمون های خاصی را بسیار کم تولید کند.
آدنوم هیپوفیز نوعی پولیپ یا تومور خوش خیمی است که در غده هیپوفیز، غده ای کوچک و مهم در قاعده مغز، رشد می کند. این غده مسئول تولید هورمون هایی است که بسیاری از عملکردهای طبیعی بدن، از جمله رشد، متابولیسم و تولید مثل را تنظیم می کنند.
علت دقیق ایجاد آدنوم هیپوفیز هنوز به طور کامل شناخته نشده است، اما خب عوامل ژنتیکی و محیطی امکان دارد در ایجاد آن نقش داشته باشند.
📌️ آدنوم های هیپوفیز بر اساس تاثیرشان بر افزایش تولید هورمون ها و یا اثر آنان بر روی نوع هورمون تولید کننده، طبقه بندی می شوند؛ مثلا آدنوم های هورمون رشد، بر روی ترشح بیش از حد هورمون های رشد تاثیر می گذارند . در این قسمت به آدنوم های شایع اشاره خواهیم کرد؛ انواع رایج آدنوم ها عبارتند از:
1️⃣️ آدنوم های تولید کننده پرولاکتین: این نوع آدنوم ها باعث افزایش سطح پرولاکتین می شوند که این امر می تواند به مشکلات باروری و تولید شیر در زنان و اختلال نعوظ در مردان منجر شود.
2️⃣️ آدنوم های تولید کننده رشد: این آدنوم ها طبیعتا باعث تولید بیش از حد هورمون رشد خواهند شد که می تواند به بیماری آکرومگالی در بزرگسالان و غول پیکری در کودکان منجر شود.
3️⃣️ آدنوم های تولید کننده ACTH: این آدنوم ها باعث افزایش سطح کورتیزول بدن می شوند که می تواند به سندرم کوشینگ منجر شود.
4️⃣️ آدنوم های غیرفعال: توجه کنید که این نوع از آدنوم ها بر روی تولید هورمون ها تاثیر نمی گذارند، اما با فشار بر بافت های اطراف می‌توانند باعث ایجاد علائم شوند.
🔴️ آن چیز که بدیهی است و همه میدانند اینه که؛ علائم آدنوم هیپوفیز بسته به نوع آدنوم و اندازه آن متفاوت می باشد. یکی از شایعترین علائم آدنوم هیپوفیز؛ تغییرات هورمونی مانند: عدم قاعدگی، ترشح شیر از سینه‌ها، اختلال نعوظ، کاهش میل جنسی، افزایش یا کاهش وزن ناگهانی و تغییرات در رشد بدن است. برخی از علائم شایع آدنوم هیپوفیز عبارتند از:
- اختلال بینایی: تومور امکان دارد تا به عصب بینایی فشار آورده و منجر به اختلال بینایی شود. مشکلات بینایی مانند؛ دوبینی، کاهش دید محیطی و سردردهای شدید.
- سردرد: معمولا سردردهای مداوم و شدید در پی آدنوم رخ می دهد.
- اختلالات قاعدگی: در زنان، آدنوم سبب اختلالات قاعدگی مثل خونریزی های شدید قاعدگی و یا توقف قاعدگی می شود.
- اختلال نعوظ: در مردان، امکان دارد تا اختلال نعوظ رخ دهد.
- افزایش وزن: امکان افزایش وزن ناگهانی و غیرقابل توضیح وجود دارد.
- ضعف عضلانی: ضعف عضلانی می تواند در صورت بروز آدنوم رخ دهد.
- تغییرات پوستی: شاید تغییراتی مانند پوست چرب، آکنه و خطوط قرمز روی پوست نیز ایجاد شود.
- خستگی مفرط، ضعف عضلانی و کاهش انرژی.
- تغییرات ظاهری: مانند بزرگ شدن دست ها و پاها و ضخیم شدن پوست.
برای تشخیص آدنوم هیپوفیز، پزشکان معمولا آزمایش های زیر را تجویز می کنند:
🔹️آزمایش خون: این آزمایش برای بررسی سطح هورمون ها به کار می رود.
🔹️ام آر آی: برای مشاهده تومور
🔹️سی تی اسکن: برای مشاهده تومور
حال میرسیم سر اصل مطلب؛ درمان آدنوم هیپوفیز به اندازه، نوع و علائم تومور بستگی دارد. گزینه های درمانی پیش روی بیمار عبارتند از:
🔹️دارو درمانی: برای کنترل و کاهش تولید هورمون در بدن و همچنین کنترل علائم
🔹️جراحی: برای برداشتن تومور
🔹️پرتو درمانی: برای جلوگیری رشد آدنوم و از بین بردن سلول های تومور
درمان آدنوم هیپوفیز چگونه انجام می شود؟
درمان آدنوم هیپوفیز بسته به نوع، اندازه و میزان فعالیت تومور متفاوت است. معمولاً ترکیبی از روش های زیر برای درمان استفاده می شود:
✅️ دارودرمانی: به طور کلی دارو برای کنترل تولید هورمون های اضافی توسط تومور استفاده خواهد شد.
مثلا داروهایی مانند بروموکریپتین و کابرگولین برای کاهش تولید پرولاکتین تجویز می شوند.
همچنین داروهایی برای کنترل تولید هورمون رشد و… به کار می روند.
✅️ جراحی: برای برداشتن تومور به خصوص در موارد بزرگ یا مقاوم به دارو استفاده میشود. جراحی از طریق بینی روشی رایج و کم تهاجمی است. اما در موارد پیچیده تر ممکن است جراحی از طریق جمجمه انجام شود یعنی در واقع نیاز به جراحی کرانیوتومی باشد.
برای از بین بردن سلولهای تومور یا کنترل رشد آن استفاده میشود.
روش های مختلفی مانند رادیوتراپی سنتی و رادیوسرجری استریوتاکتیک وجود دارد.
نکته: پس از درمان، پیگیری منظم برای اطمینان از کنترل تومور و عملکرد صحیح غده هیپوفیز ضروری است. این پیگیری ها شامل انجام آزمایش های خون و تصویربرداری های دوره ای است.
به صورت خلاصه، درمان آدنوم هیپوفیز یک رویکرد چند جانبه است که با توجه به شرایط هر بیمار به صورت انفرادی تنظیم خواهد شد. هدف از درمان، کنترل تومور، کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی بیمار است.
طول عمر بیماران مبتلا به تومور هیپوفیز به عوامل مختلفی بستگی دارد و یک پاسخ قطعی برای همه افراد وجود ندارد. این عوامل عبارتند از:
- نوع تومور: تومورهای خوش‌خیم معمولاً رشد آهسته‌ای دارند و پیش‌آگهی بهتری نسبت به تومورهای بدخیم دارند.
- اندازه تومور: تومورهای بزرگ‌تر ممکن است به دلیل فشار بر ساختارهای مجاور، عوارض بیشتری ایجاد کنند.
- محل قرارگیری تومور: تومورهایی که در مناطق حساس قرار دارند، ممکن است نیاز به جراحی پیچیده‌تری داشته باشند.
- میزان تهاجمی بودن تومور: تومورهای تهاجمی تر ممکن است سریع تر رشد کرده و به بافت های اطراف نفوذ کنند.
- سن بیمار: افراد مسن ممکن است به دلیل وجود بیماری‌های زمینه‌ای، تحمل کمتری نسبت به درمان داشته باشند.
- پاسخ به درمان: موفقیت درمان در بهبود کیفیت زندگی و افزایش طول عمر بیمار نقش مهمی دارد.
در آخر
☑️ زندگی با آدنوم: با تشخیص و درمان به موقع، بسیاری از افراد مبتلا به آدنوم هیپوفیز می توانند زندگی سالمی را تجربه کنند. پیگیری منظم با پزشک برای نظارت بر وضعیت تومور بسیار مهم است.
برگرفته از: tgh.org و mayoclinic.org
همانطور که می دانید طول عمر بیماران مبتلا به تومور هیپوفیز به عوامل مختلفی از جمله؛ نوع و جنس تومور، اندازه تومور، محل و موقعیت قرارگیری آن ها و زمان دریافت درمان مناسب، متفاوت می باشد.
خیر. معمولا تومورهای هیپوفیز ( آدنوم های هیپوفیز) خوش خیم هستند و به دیگر نقاط بدن گسترش نمی‌یابند. ولی به محض آن که تومور بزرگ شد و علائم ایجاد کرد برای عدم بروز اختلال در هورمون های بدن باید به نزد جراح مغز و اعصاب بروید تا درمان شوید.
این علائم بسته به اندازه تومور و شرایط خود فرد متفاوت هستند. با این حال می توان به ضعف و بی حالی، عدم تعادل، سردرد، مشکل در بینایی و دیگر مشکلات اشاره داشت.
معمولا تومورها مسئول بزرگ شدن غده هیپوفیز در بدن هستند.
به طور کلی جراحی عوارضی را به همراه دارد. اما این نکته را در نظر داشته باشید که عمل جراحی غده هیپوفیز خطراتی را به دنبال دارد. اگر در حین جراحی آسیبی به غده وارد شود فرد دچار مشکلاتی چون: دیابت بی مزه، گرفتگی بینی، مننژیت مغزی و… می شود.
هر عضو بدن که مشکل پیدا می کند عوارضی را به همراه دارد و غده هیپوفیز هم از این قائله مستثنی نیست و عوارض و خطراتی دارد.