دکتر محمد حسین میربلوک

عوارض گرفتگی عروق مغزی چیست؟ در صورت گرفتگی عروق مغزی با چه تهدیدی رو به رو خواهیم شد؟
پاسخ آن را به شما میگویم؛ اگر رگ های مغزی به هر دلیل دچار گرفتگی شده و خونرسانی و اکسیژن رسانی به مغز متوقف شود، سکته مغزی ایسکمیک رخ می دهد و تک تک سلول های مغزی شروع به از بین رفتن می کنند. (راستی علائم سکته مغزی خفیف چیست؟)
حال در پس از بین رفتن سلول های مغزی چه چیزی در انتظار ماست؟ مرگ؟!
در ادامه مطلب همراهتان هستیم تا درباره سکته ایسکمیک مغزی بیشتر بدانید.

سکته مغزی ایسکمیک چیست

📍️سکته مغزی ایسکمیک یک وضعیت هشدار دهنده پزشکی است که وقتی خون کافی به مغز شما نرسد، رخ خواهد داد. این سکته اغلب به دنبال لخته شدن خون اتفاق می افتد، اما از طرفی نیز می تواند به علت دلایل دیگر نیز رخ دهد. همانطور که گفتیم؛ ایسکمی زمانی اتفاق می افتد که سلول های بدن شما خون کافی دریافت نمی کنند،

+ این امر باعث می شود تا آن ها بمیرند. زمانی که این اتفاق در مناطقی از مغز فرد رخ دهد، توانایی های آن بخش از مغز از دست می رود و از کنترل خارج می شود. اگر به موقع جلوی سکته مغزی و اختلال خون رسانی به بافت مغز گرفته نشود، سلول های مغزی می میرند و در ادامه این روند می تواند منجر به آسیب دائمی مغز یا حتی مرگ شود.

+ مهم: سکته مغزی یک وضعیت خطرناک، اورژانسی و تهدید کننده زندگی می باشد که در آن هر ثانیه مهم است. اگر شما یا کسی که با او هستید علائم سکته مغزی دارید، باید فوراً با اورژانس تماس بگیرید. هرچه زمان بیشتری تا دریافت مراقبت پزشکی طول بکشد، احتمال آسیب دائمی مغز یا مرگ به دلیل سکته مغزی بیشتر خواهد بود.

علائم هشداردهنده سکته های مغزی

❗️برای تشخیص علائم هشداردهنده سکته مغزی، همیشه عوامل FAST را به خاطر بسپارید:
F برای face (صورت): از فرد بخواهید لبخند بزند. به دنبال افتادگی در یک یا هر دو طرف صورتش باشید که نشانه ضعف عضلانی یا فلج شدن است.
A برای arm (بازو): فردی که سکته مغزی دارد اغلب ضعف عضلانی در یک طرف بدنش دارد. از آنها بخواهید بازوهای خود را بالا ببرند. اگر آن ها دچار ضعف شده باشند (و قبلاً آن را نداشتند)، یک بازو بالاتر خواهد ماند در حالی که دیگری پایین می افتد.
S برای speech (گفتار): سکته مغزی اغلب باعث می شود فرد توانایی صحبت کردن خود را از دست بدهد. امکان دارد تا هنگام صحبت کردن دچار لکنت شود و یا مشکل انتخاب کلمات مناسب را داشته باشند.
T برای time (زمان): زمان حیاتی است، بنابراین منتظر کمک نمانید! در صورت امکان، به ساعت خود نگاه کنید و زمان شروع علائم را به خاطر بسپارید. اطلاع دادن زمان شروع علائم به یک جراح مغز و اعصاب قطعا می تواند به تیم مراقبتی کمک کند تا بهترین گزینه های درمانی را برای شما انتخاب کند.

📍️سکته مغزی ایسکمیک شامل انسداد و قطع شدن جریان خون در مغز شما است. در حالی که سکته مغزی هموراژیک شامل خونریزی در مغز یا بافت اطراف مغز است که جریان خون را مختل می کند.

چه کسانی در معرض سکته های ایسکمیک هستند؟

📌️  سکته های مغزی ایسکمیک در افرادی که بیماری آنان بر نحوه گردش خون در مغز آن ها تاثیر می گذارد، شایع تر است. این مشکلات معمولاً مرتبط با سن هستند، به همین علت نیز سکته های مغزی ایسکمیک با افزایش سن شایع تر می شوند.
حدود دو سوم از تمام سکته های مغزی در افراد بالای 65 سال رخ می دهد. با این حال، افراد جوان تر نیز در معرض خطر سکته های مغزی ایسکمیک هستند. همچنین برخی از شرایط پزشکی نیز وجود دارد که می تواند باعث این نوع سکته ها شود یا احتمال وقوع آنها را افزایش دهد.

تاثیر سکته ایسکمیک بر بدن

🟠️ سکته مغزی ایسکمیک نوعی حمله مغزی است. هنگامی که سکته مغزی ایسکمیک دارید، بخشی از مغز شما خون کافی دریافت نمی کند. سلول های مغز شما برای تامین اکسیژن، مواد مغذی حیاتی و موارد دیگر به جریان خون نیاز دارند.

- از طرفی دیگر مناطق مختلف مغز وظایفی بر عهده داشته و اندام های خاصی را در بدن کنترل می کنند. علائم سکته مغزی به این دلیل اتفاق می افتد که سلول های مغزی در ناحیه آسیب دیده مغز خون کافی دریافت نمی کنند، بنابراین کار خود را متوقف می کنند و شروع به مردن می کنند.

- اگر جریان خون به سرعت کافی و نرمال خود باز نگردد، تعداد زیادی از سلول های مغزی در آن ناحیه از بین می روند و فرد دیگر کارایی و عملکرد طبیعی که آن قسمت از مغز کنترلش میکرد را از دست می دهد. در موارد شدیدتر، این عامل می تواند باعث مرگ شود.

علائم ایسکمی مغزی چیست

⭕️ علائم سکته مغزی ایسکمیک می تواند شامل یک یا چند مورد از موارد زیر باشد:
- ضعف یا فلج یک طرفه بدن
- آفازی (مشکل یا از دست دادن توانایی صحبت کردن)
- صحبت کردن به صورت لکنت دار یا گنگ 
- از دست دادن کنترل عضلات در یک طرف صورت یا افتادگی صورت
- از دست دادن ناگهانی - چه جزئی یا کامل - یک یا چند حس (بینایی، شنوایی، بویایی، چشایی و لامسه)

- بینایی تار یا دوگانه (دیپلوپی)
- از دست دادن هماهنگی و تعادل اعضا بدن (آتاکسی)
- سرگیجه یا سرگیجه
- تهوع و استفراغ
- سفتی گردن
- نوسانات عاطفی و تغییرات شخصیتی
- سردرگمی یا هیجان
- از دست دادن حافظه (فراموشی)
- سردرد (معمولاً ناگهانی و شدید)
- غش کردن 
- کما

تشخیص سکته ایسکمیک مغزی

آزمایشاتی که برای تشخیص سکته مغزی ایسکمیک انجام می شود، کدامند؟
رایج ترین آزمایش هایی که با انجام آن ها پزشک می تواند متوجه اختلالات عروقی در مغز شود و سکته را تشخیص دهد، عبارتند از:
- اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT).
- آزمایش خون (به دنبال بروز علائم عفونت یا آسیب قلبی، بررسی توانایی انعقاد خون و سطح قند خون، آزمایش عملکرد کلیه ها و کبد و غیره).
- الکتروکاردیوگرام (مخفف ECG یا EKG) برای اطمینان از اینکه مشکل قلبی منبع مشکل نیست.
- اسکن تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI).
- الکتروانسفالوگرام (EEG)، اگرچه کمتر رایج می باشد، اما می تواند تشنج یا مشکلات مرتبط را رد کند.

درمان دارویی سکته مغزی ایسکمیک

💊️ داروهای ترومبولیتیک: داروهای ترومبولیتیک ظرف سه ساعت اول تا چهار و نیم ساعت پس از شروع علائم سکته مغزی، گزینه مناسبی می باشند. این داروها سبب حل شدن لخته های موجود می شوند (نام آنها ترکیبی از کلمات یونانی "ترومبوس" به معنای "لخته" و "لیز" به معنای "شل شدن/حل شدن" است). با این حال، این داروها تنها در بازه زمانی سه تا چهار و نیم ساعته شاید کمی کمک کننده باشند زیرا پس از آن خطر عوارض خونریزی خطرناک را افزایش می دهند.

درمان فوری سکته مغزی ایسکمیک 

ترومبکتومی مکانیکی اندوواسکولار
این روش، نوعی روش نوین و محبوب برای برداشتن لخته از مغز شما با استفاده از کاتتر است. در ادامه باید اشاره کنیم که؛ ترومبکتومی به معنای "جراحی برای برداشتن لخته خون" است. اصطلاح "اندوواسکولار" به معنای "داخل رگ های خونی" است. روش های ترومبکتومی نیز نسبت به زمان حساس هستند و معمولاً فقط در 24 ساعت اول پس از شروع علائم امکان پذیر هستند.

🟠️ در طول این روش، جراح مغز و اعصاب یک دستگاه کوچک لوله مانند به نام کاتتر را در رگ خونی اصلی در قسمتی از بدن شما وارد کرده و پس از قرار گرفتن در داخل رگ، ارائه دهنده کاتتر را به سمت لخته در مغز شما هدایت می کند. در نتیجه هنگامی که نوک کاتتر به لخته می رسد، می تواند لخته را مستقیماً مکیده یا آن را جدا کرده و باقی مانده آن را بیرون بیاورد.
برگرفته از: my.clevelandclinic.org

سکته ایسکمیک حاد نوعی وضعیت اورژانسی پزشکی می باشد که به دلیل کاهش جریان خون به مغز رخ می‌ دهد و منجر به آسیب سلول‌ های مغزی می‌ شود.
علائم و نشانه‌ های سکته مغزی می توانند شامل موارد زیر باشد: بی‌ حسی یا ضعف ناگهانی در یک بازو یا پا، افتادگی صورت، مشکل در صحبت کردن یا درک گفتار، گیجی، مشکل در تعادل یا هماهنگی و از دست دادن بینایی. سکته ایسکمیک حاد گاهی با حمله ایسکمیک گذرا (TIA) همراه است که در واقع شامل یک دوره موقتی اختلال عملکرد مغز به دلیل کاهش جریان خون است. (ایسکمیک حاد برگرفته از: ( jamanetwork.com)

عواملی که ریسک خطر سکته ایسکمیک حاد را بالا می برند

⭕️ اول از همه باید بگوییم که عامل خطر اصلی سکته ایسکمیک حاد فشار خون بالا است. سایر شرایط مرتبط با افزایش خطر سکته مغزی عبارتند از؛ سابقه TIA، سیگار کشیدن، کلسترول بالا، دیابت، چاقی، بیماری مزمن کلیوی و نوعی اختلال ریتم قلب به نام فیبریلاسیون دهلیزی.

تشخیص سکته ایسکمیک حاد

در ایالات متحده، توموگرافی کامپیوتری (CT) مغز معمولاً اولین مطالعه تصویربرداری است که برای تشخیص سکته مغزی استفاده می‌شود. همانطور که می دانید سی تی اسکن به طور گسترده در بیمارستان‌ ها در دسترس است، 

می‌ تواند به سرعت انجام شود و به علاوه تشخیص دهد که آیا خونریزی در مغز وجود دارد یا خیر، که نیاز به درمان متفاوتی نسبت به سکته ایسکمیک حاد دارد. تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) مغز نیز معمولاً برای تشخیص سکته ایسکمیک حاد استفاده می‌ شود. به جز مواردی که در مراکز درمانی برای تشخیص صورت می گیرد، فرد باید حتما به علائم و نشانه های سکته مغزی دقت داشته باشد تا به موقع مراجعه کند.

درمان سکته ایسکمیک حاد

سکته ایسکمیک حاد باید در اسرع وقت درمان شود زیرا شروع درمان زودتر با بهبود نتایج همراه است.
☑️ اگر سکته ایسکمیک حاد زود تشخیص داده شود (در عرض ۴.۵ ساعت از شروع علائم سکته مغزی)، برخی از بیماران ممکن واجد شرایط درمان با داروی داخل وریدی باشند که لخته‌ های خون را حل می‌ کند، به نام آلتپلاز. آلتپلاز خطر ناتوانی طولانی مدت پس از سکته ایسکمیک حاد را کاهش می‌ دهد اما باید در نظر داشت که با حدود ۶ درصد خطر خونریزی در مغز همراه است. علاوه بر این، بسته به اینکه کدام شریان در مغز مسدود شده است، تخمین زده شده است که آلتپلاز جریان خون به مغز را در ۱۰ تا ۵۰ درصد موارد باز می‌ گرداند.

سکته ایسکمیک حاد ناشی از انسداد رگ‌ های خونی بزرگ در مغز ممکن است با برداشتن لخته خون در رگ (ترومبکتومی مکانیکال) تا ۲۴ ساعت پس از شروع علائم سکته مغزی درمان شود. ☑️  در این روش، یک کاتتر از طریق یکی از شریان ها در بازو یا پا به رگ خونی آسیب دیده در مغز تحت هدایت شده و با تصویربرداری مداوم با اشعه ایکس (فلوروسکوپی) پیش می‌ رود، در نهایت لخته با استفاده از مکش یا تله مش سیم برداشته می‌ شود. در مقایسه با آلتپلاز، ترومبکتومی مکانیکال منجر به بهبود نتایج عملکردی بیمار می‌ شود. با این حال، ترومبکتومی مکانیکال در هر بیمارستانی در دسترس نیست زیرا نیاز به تجهیزات تخصصی دارد و فقط توسط جراحان مغزی که در روش‌ های اندوواسکولار آموزش دیده‌ اند (نورواینترونشن) انجام می‌ گردد. بیمارانی که دچار سکته ایسکمیک حاد هستند و پس از آلتپلاز بهبود نمی‌ یابند احتمالا امکان دارد تا از انتقال به بیمارستانی که ترومبکتومی مکانیکال در آن انجام می‌ شود، بهره مند شوند.

در آخر
وقتی خون کافی به هر دلیلی به مغز نرسد؛ سکته ایسکمیک مغزی بروز پیدا می کند. این سکته اغلب در اثر لخته شدن خون در شریان ها صورت می گیرد. در صورت تشخیص و درمان به موقع فرد شانس زنده ماندن و عدم تجربه عوارض جدی را خواهد داشت.

درمان های سکته ایسکمیک شامل استفاده از رقیق کننده های خون برای حل شدن لخته و همچنین جراحی  می باشد. در این روش بدون شکاف جمجمه جراحی که در این حوزه تخصص دارد با کاتتر از شریان پا یا بازو خود را به لخته خون می رساند و لخته را از ناحیه مغز برمی دارد. جهت مشاوره آنلاین سکته مغزی ایسکمیک کلیک کنید.